xnode
19-03-2010, 13:49
Balıklarda yer değiştirme psikolojisi ve göç üzerine...
TDK sözlüğü
"göç"
4 . hayvan bilimi Kuşların, geyiklerin, yarasaların, bazı balık ve böceklerin mevsim, iklim, besin miktarı vb.ne göre çevre değiştirmeleri:
[Only Registered Users Can See Links] 4BED947CDE&KELIME=göç
"göç etmek (veya eylemek)"
1 . oturduğu yerden başka bir yere gidip yerleşmek, göçmek:
2 . mecaz ölmek.
[Only Registered Users Can See Links] 75456518CA&Kelime=göç etmek(veya eylemek)
Hayvanlar aleminde tanımlanan çok çeşitli göçler bulunmaktadır. Balıklar bu sınırlı tanımlamalara uymayan çeşitli hareketler yaparlar. Bununla birlikte göçler kabaca bir habitattan bir diğerine karakteristik düzenli aralıklarla ya da yaşam evrelerine göre yapılan kitle hareketi olarak kabul edilmekedir. Bahsi geçen hareket aktif ya da pasif olarak olabilir.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Anguilla anguilla (Yılan balığı göçü)
Göçlerin çoğunda göçün başladığı yere dönüş vardır. Ancak göçün başladığı yere dönüş olamayan göçlerde vardır ki bu göçlere tek yönlü göçler denir.
Göçler başlıca beslenme, yumurtlama ya da kışı geçirme amacı ile yapılır. Yani göçlerdeki asıl amaç uygun sıcaklıkları bulmaktır. Bir çok balıkta bu göçler yıllık, kimilerinde ise sadece yaşamın belli evrelerinde yapılmaktadır. Az sayıdaki kimi türlerde günlük göçler de yapmaktadırlar.
Balık göçleri çeşitli biçimde sınıflandırılabilir. Bunlardan en çok kullanılanlar; potamadrom, oseonadrom ve diyadrom dur. Tatlı sularda yapılan göçlere potamadrom, yanlızca denizler arasında yapılan göçlere oseonadrom, tatlı su ile deniz arasında yapılan göçlere dediyadrom denmektedir. Bu göçler yapan balıklar da bu isimlerle isimlendirilirler.
Diyadrom balıklar katadrom, anadrom ve amfidrom olmak üzere üç tiptir. Yaşamlarının çoğunu tatlı sularda geçirip yumurtlamak için denizlere göç edenlere katadrom (mersin balıkları, soman balıkları), yaşamlarının çoğunu denizlerde geçirip yumurtlamak için tatlı sulara öç edenlere anadrom (yılan balıkları) yumurtlamak için değilde, yaşamının diğer belli evrelerinde tatlı sulardan denizlere denizlerden tatlı sulara göç eden balıklara ise amfidrom denmektedir. Bu balıkların göçleri de anadrom göç katatrom göç ve amfidrom göç adını alır.
Potamadrım göçler, en yaygın biçimde yumurtlamak için uygun yeri bulma amacıyla yapılmaktadır. Ancak populasyon yoğunluğu, besin arama, akıntılardan korunma gibi diğer etkenlerden dolayı da yapılanları da vardır.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Perca flavescens
Perca flavescens gibi kimi göl balıklarının gece kıyıya yaklaşarak gündüz yine açığa dönecek biçimde düzenli göçler yaptıkları gözlemlenmiştir.
Yumurtlama göçleri, akarsularda çoğunlukla yumurtlama mevsiminde yukarı bölgelere doğru, Yumurtlamadan sonra ise beslenme yerleri olan aşağı bölgelere doğru yapılır. bunun yanı sıra tam tersi hareket eden az sayıda da olsa balık türü vardır. kimi balkıların göç mesefaleri çok kısadır ancak bunun tersi olarak uzun mesafelere göç eden balık türleride vardır.
Oseonadrom göçlerin değişik nedenleri vardır ve hem yatay hem dikey yönlerde, hem kısa mesafelerde hem de uzun mesafelerde yapılabilir. Bir çok mezopelajik balık geceleyin besin bulmak amacı ile yüzey sularına çıkıp gündüz derin sulara inerler. Yani günlük kısa beslenme göçleri yaparlar. Kimi deniz balıkları da yaşamları boyunca kıyıya yakın sularla açık deniz arasında kısa ama düzenli göçler yapmasına karşılık kimileri de kapsamlı uzun mesafe göçleri yapmaktadır. Kısa mesafe göçlerinin aksine ileri geri tipten çok ring seferi olarak tanımlanan uzun mesafe göçleri hem yatay hem de düşey düzlemleri kapsayabilir. Bu göç modeli göçmen balığın yaşam döngüsünün belli evrelerinde gereksinimi olan yumurtlama, gelişme, beslenme, kışlama bölgeleri gibi özel yerlerde bulunmasını sağlar. Uzun mesafe göçü yapan balıklara örnek olarak ringa balığı, morina, orkinoz verilebilir. Ülkemizde palamut balığının karadeniz ve marmara denizi arasında yaptığı göç bu kategoriye girer.
Yapılan araştırmalar uzun mesafe göçü yapan oseonadrom balıkların okyanus akıntılarıyla hareket ettiklerini göstermiştir.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Sicydium
Amfidrom balıklara örnek olarak tropikal bölgedeki akarsularda yaşayan sicydium'lar örnek verilebilir. bu balıklar larva halinde iken denizlere sürüklenir. sonra gençlik evresinde yeniden tatlı sulara dönerler.
Daha açık bir sınıflandırma fage ve fonteine tarafından yapılmıştır. Bu sınıflandırmada göçler ilk olarak ikiye ayrılmıştır. Birincisi aynı çeşit suda göç edenler, örneğin sadece denizde ya da sadece tatlı suda göç edenler. Bunlara holobiont adı verilmektedir. İkincisi ise farklı bir çeşit sudan diğer çeşit suya göç edenlerdir. Bunlara da amphibiont denmektedir. Ringa balıkları gibi sadece denize göç edenler thalassabiont, sadece nehirler ya da duruma göre göllere göç eden balıklara da potamobiont balıklar denir.
Amphibiontlarda ilk olarak göçün nedenine göre ayrım yapılır. Örneğin yumurta bırakılacak yer için göç ediliyorsa gamadrom diğer amaçlar için göç ediliyorsa agomodrom balıklar denir. gamadrom balıklarda yumurtasını nehirlere ya da tatlı sulara bırakmak için göç edenlere potamatok (örneğin somon balıklarında ya da mersin balıklarında olduğu gibi) denizlere bırakmak için göç edenlere thalassotok balıklar denir.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Salmo salar (Somon) çok bilinen bir göç edicidir.
Balık göçlerini etkileyen bir çok neden vardır. Bunlar, fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler olarak gruplandırılabilir. Fiziksel etkenler; dip yapısı, suyun derinliği, basınç (hava ve su basıncı), akıntı, gel-git olayı, bulanıklık, sıcaklık ve ışıktır. kimyasal etkenler; tuzluluk, alkalinite, hidrojen iyonu yoğunluğu, erimiş gazlar, kirleticiler vb. göç üzerine etkisi saptanmış olan biyolojik etkenlerin en önemlileri arasında kan basıncı, eşeysel gelişme, fototaksi, predatörler, rakipler, besin, açlık, bellek ve endokrin bezlerinin durumu sayılabilir. Tüm bu etkenler, değişik biçimlerde karşılıklı etki ederek, göçleri ya devam ettirirler ya da durdururlar. Özellikle endokrin mekanizması ve sinir sisteminin yön ve zaman tayininde önemli rolleri vardır.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : İnci kefali
Balıkların göç rotalarının herhangi bir şekilde engellenmesi, toplu avlanma ve su kalitesindeki biyolojik değişiklikler (kirlenme), küresel ısınma gibi faktörler türlerin yokolmasına ve besin zincirinin bozulmasına neden oluyor.
Göç'ün önemi, büyük devletler ve ekonomisini balıkçılık üzerinden sağlam temellere oturtmuş ülkelerce bilinmekte ve önlemler alınmaktadır. Özellikle göç eden balıkların hayat döngüsünde yer alan (Örn:Somon) nehirler özel koruma programlarına alınmakta ve balıkların doğal hayat döngülerinde aksaklığa neden olacak aktörler devlet koruma programı ile güvence altına alınmaktadır. Bu sayede doğal hayatın çeşitliliği ve türlerin devamı sağlanabilmektedir.
TDK sözlüğü
"göç"
4 . hayvan bilimi Kuşların, geyiklerin, yarasaların, bazı balık ve böceklerin mevsim, iklim, besin miktarı vb.ne göre çevre değiştirmeleri:
[Only Registered Users Can See Links] 4BED947CDE&KELIME=göç
"göç etmek (veya eylemek)"
1 . oturduğu yerden başka bir yere gidip yerleşmek, göçmek:
2 . mecaz ölmek.
[Only Registered Users Can See Links] 75456518CA&Kelime=göç etmek(veya eylemek)
Hayvanlar aleminde tanımlanan çok çeşitli göçler bulunmaktadır. Balıklar bu sınırlı tanımlamalara uymayan çeşitli hareketler yaparlar. Bununla birlikte göçler kabaca bir habitattan bir diğerine karakteristik düzenli aralıklarla ya da yaşam evrelerine göre yapılan kitle hareketi olarak kabul edilmekedir. Bahsi geçen hareket aktif ya da pasif olarak olabilir.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Anguilla anguilla (Yılan balığı göçü)
Göçlerin çoğunda göçün başladığı yere dönüş vardır. Ancak göçün başladığı yere dönüş olamayan göçlerde vardır ki bu göçlere tek yönlü göçler denir.
Göçler başlıca beslenme, yumurtlama ya da kışı geçirme amacı ile yapılır. Yani göçlerdeki asıl amaç uygun sıcaklıkları bulmaktır. Bir çok balıkta bu göçler yıllık, kimilerinde ise sadece yaşamın belli evrelerinde yapılmaktadır. Az sayıdaki kimi türlerde günlük göçler de yapmaktadırlar.
Balık göçleri çeşitli biçimde sınıflandırılabilir. Bunlardan en çok kullanılanlar; potamadrom, oseonadrom ve diyadrom dur. Tatlı sularda yapılan göçlere potamadrom, yanlızca denizler arasında yapılan göçlere oseonadrom, tatlı su ile deniz arasında yapılan göçlere dediyadrom denmektedir. Bu göçler yapan balıklar da bu isimlerle isimlendirilirler.
Diyadrom balıklar katadrom, anadrom ve amfidrom olmak üzere üç tiptir. Yaşamlarının çoğunu tatlı sularda geçirip yumurtlamak için denizlere göç edenlere katadrom (mersin balıkları, soman balıkları), yaşamlarının çoğunu denizlerde geçirip yumurtlamak için tatlı sulara öç edenlere anadrom (yılan balıkları) yumurtlamak için değilde, yaşamının diğer belli evrelerinde tatlı sulardan denizlere denizlerden tatlı sulara göç eden balıklara ise amfidrom denmektedir. Bu balıkların göçleri de anadrom göç katatrom göç ve amfidrom göç adını alır.
Potamadrım göçler, en yaygın biçimde yumurtlamak için uygun yeri bulma amacıyla yapılmaktadır. Ancak populasyon yoğunluğu, besin arama, akıntılardan korunma gibi diğer etkenlerden dolayı da yapılanları da vardır.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Perca flavescens
Perca flavescens gibi kimi göl balıklarının gece kıyıya yaklaşarak gündüz yine açığa dönecek biçimde düzenli göçler yaptıkları gözlemlenmiştir.
Yumurtlama göçleri, akarsularda çoğunlukla yumurtlama mevsiminde yukarı bölgelere doğru, Yumurtlamadan sonra ise beslenme yerleri olan aşağı bölgelere doğru yapılır. bunun yanı sıra tam tersi hareket eden az sayıda da olsa balık türü vardır. kimi balkıların göç mesefaleri çok kısadır ancak bunun tersi olarak uzun mesafelere göç eden balık türleride vardır.
Oseonadrom göçlerin değişik nedenleri vardır ve hem yatay hem dikey yönlerde, hem kısa mesafelerde hem de uzun mesafelerde yapılabilir. Bir çok mezopelajik balık geceleyin besin bulmak amacı ile yüzey sularına çıkıp gündüz derin sulara inerler. Yani günlük kısa beslenme göçleri yaparlar. Kimi deniz balıkları da yaşamları boyunca kıyıya yakın sularla açık deniz arasında kısa ama düzenli göçler yapmasına karşılık kimileri de kapsamlı uzun mesafe göçleri yapmaktadır. Kısa mesafe göçlerinin aksine ileri geri tipten çok ring seferi olarak tanımlanan uzun mesafe göçleri hem yatay hem de düşey düzlemleri kapsayabilir. Bu göç modeli göçmen balığın yaşam döngüsünün belli evrelerinde gereksinimi olan yumurtlama, gelişme, beslenme, kışlama bölgeleri gibi özel yerlerde bulunmasını sağlar. Uzun mesafe göçü yapan balıklara örnek olarak ringa balığı, morina, orkinoz verilebilir. Ülkemizde palamut balığının karadeniz ve marmara denizi arasında yaptığı göç bu kategoriye girer.
Yapılan araştırmalar uzun mesafe göçü yapan oseonadrom balıkların okyanus akıntılarıyla hareket ettiklerini göstermiştir.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Sicydium
Amfidrom balıklara örnek olarak tropikal bölgedeki akarsularda yaşayan sicydium'lar örnek verilebilir. bu balıklar larva halinde iken denizlere sürüklenir. sonra gençlik evresinde yeniden tatlı sulara dönerler.
Daha açık bir sınıflandırma fage ve fonteine tarafından yapılmıştır. Bu sınıflandırmada göçler ilk olarak ikiye ayrılmıştır. Birincisi aynı çeşit suda göç edenler, örneğin sadece denizde ya da sadece tatlı suda göç edenler. Bunlara holobiont adı verilmektedir. İkincisi ise farklı bir çeşit sudan diğer çeşit suya göç edenlerdir. Bunlara da amphibiont denmektedir. Ringa balıkları gibi sadece denize göç edenler thalassabiont, sadece nehirler ya da duruma göre göllere göç eden balıklara da potamobiont balıklar denir.
Amphibiontlarda ilk olarak göçün nedenine göre ayrım yapılır. Örneğin yumurta bırakılacak yer için göç ediliyorsa gamadrom diğer amaçlar için göç ediliyorsa agomodrom balıklar denir. gamadrom balıklarda yumurtasını nehirlere ya da tatlı sulara bırakmak için göç edenlere potamatok (örneğin somon balıklarında ya da mersin balıklarında olduğu gibi) denizlere bırakmak için göç edenlere thalassotok balıklar denir.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : Salmo salar (Somon) çok bilinen bir göç edicidir.
Balık göçlerini etkileyen bir çok neden vardır. Bunlar, fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler olarak gruplandırılabilir. Fiziksel etkenler; dip yapısı, suyun derinliği, basınç (hava ve su basıncı), akıntı, gel-git olayı, bulanıklık, sıcaklık ve ışıktır. kimyasal etkenler; tuzluluk, alkalinite, hidrojen iyonu yoğunluğu, erimiş gazlar, kirleticiler vb. göç üzerine etkisi saptanmış olan biyolojik etkenlerin en önemlileri arasında kan basıncı, eşeysel gelişme, fototaksi, predatörler, rakipler, besin, açlık, bellek ve endokrin bezlerinin durumu sayılabilir. Tüm bu etkenler, değişik biçimlerde karşılıklı etki ederek, göçleri ya devam ettirirler ya da durdururlar. Özellikle endokrin mekanizması ve sinir sisteminin yön ve zaman tayininde önemli rolleri vardır.
[Only Registered Users Can See Links]
Fotoğraf : İnci kefali
Balıkların göç rotalarının herhangi bir şekilde engellenmesi, toplu avlanma ve su kalitesindeki biyolojik değişiklikler (kirlenme), küresel ısınma gibi faktörler türlerin yokolmasına ve besin zincirinin bozulmasına neden oluyor.
Göç'ün önemi, büyük devletler ve ekonomisini balıkçılık üzerinden sağlam temellere oturtmuş ülkelerce bilinmekte ve önlemler alınmaktadır. Özellikle göç eden balıkların hayat döngüsünde yer alan (Örn:Somon) nehirler özel koruma programlarına alınmakta ve balıkların doğal hayat döngülerinde aksaklığa neden olacak aktörler devlet koruma programı ile güvence altına alınmaktadır. Bu sayede doğal hayatın çeşitliliği ve türlerin devamı sağlanabilmektedir.